Nienawistne treści zwykle łatwo rozpoznać i ich charakter nie budzi wątpliwości, gdy np. osoba pisząca wysyła jakąś konkretną grupę społeczną „do gazu”. Jednak równie często nienawiść skrywa się za pozornym obiektywizmem. Większość antyukraińskiej mowy nienawiści, która pojawia się w publicznie dostępnych postach „ukrywa się” za hasłami, które na pierwszy rzut oka mową nienawiści nie są.
Warto tutaj zauważyć, że w „zamkniętej” części mediów społecznościowych (np. grupach niepubliczne czy prywatnych postach) nienawistne treści przyjmują często dużo bardziej bezpośredni i oczywisty charakter.
„Obiektywnie antyukraińskie narracje” odwołują się do stereotypów i lęków obecnych w polskim społeczeństwie.
Można je podzielić na kilka kategorii:
- posty poruszające trudne relacje historyczne między Polską i Ukrainą (np. Wołyń)
- odwołanie się do lęków o utratę bezpieczeństwa (historie o aktach przemocy rzekomo popełnianych przez Ukraińców)
- odwołanie się do lęku o utratę pozycji społecznej lub pogorszenie poziomu życia (historie o kolejkach do lekarza czy o zajmowanych przez osoby z Ukrainy miejscach pracy)
Część z tych narracji przyjmuje formę legend miejskich o tym, co szwagier siostry kolegi z pracy widział. Zwłaszcza narracje z ostatniej kategorii padają obecnie na podatny grunt. W niektórych badaniach jakościowych już teraz widać, jak szerzące się w mediach społecznościowych legendy miejskie są powtarzane przez respondentów jako historie doświadczane przez osoby, które znają. Przemysław Sadura i Sławomir Sierakowski, autorzy raportu „Polacy za Ukrainą, ale przeciw Ukraińcom” określają je mianem opowieści-chwastów, czyli takich, które szybko się rozprzestrzeniają, nie wiadomo skąd pochodzą i ciężko je wyplenić. Niemal zawsze „od znajomej” albo „słyszałem od fryzjerki”.
Odrębną kategorią jest – znana na pewno osobom śledzącym Wojowników Klawiatury – dezinformacja (np. dot. stanu ukraińskiej armii), niekiedy o rosyjskiej proweniencji.
Kilka najbliższych artykułów poświęcimy anty-ukraińskiej mowie nienawiści i jej rozpoznawaniu w przestrzeni publicznej polskojęzycznych mediów społecznościowych. Pokażemy przykłady antyukraińskich narracji, wskażemy na to, jak odwołują się do trudnych relacji historycznych, stereotypów i różnych emocji obecnych w polskim społeczeństwie oraz poddamy analizie mechanizmy jej szerzenia i oddziaływania na społeczeństwo.
