Kilka miesięcy temu zwrócono naszą uwagę na znajdujący się na Wikipedii biogram nowego posła Konfederacji – Grzegorza Płaczka. Poprawiliśmy go, ale na podstawie starego biogramu chcemy pokazać, jak zmanipulowany opis mógł przez długi czas widnieć w zasobach najważniejszej encyklopedii internetowej.
Jeśli przyjrzymy się pierwszej części biogramu to znajdziemy informacje, które wskazują na liczne osiągnięcia posła. Naszą uwagę zwróciło jednak to, że za każdym razem źródłem tych informacji jest jego prywatna strona. Warto wziąć pod uwagę, że wcześniej Grzegorz Płaczek został przyłapany na manipulowaniu w sprawie „turystyki emerytalnej” osób z Ukrainy (co opisywaliśmy rok temu), a także podawał fałszywe informacje dotyczące szczepień i pandemii koronawirusa – o czym pisały redakcje innych organizacji fact-checkingowych (Fakenews.pl i Stowarzyszenie Demagog). Uznaliśmy, że warto zachować daleko idącą ostrożność i nie ufać w ciemno stronie posła.
Już na pierwszy rzut oka wątpliwości budziło, że poseł Płaczek został podpisany jako nauczyciel akademicki. To informacja wyróżniona, widniejąca w pierwszym zdaniu starego biogramu, która z pewnością nadaje powagi opisywanemu. Niestety w publicznie dostępnym rejestrze wykładowców, nauczycieli akademickich i pracowników naukowych poseł Płaczek nie figuruje. Co więcej sformułowania takie jak:
Rozpoczął studia doktoranckie z zakresu nauk ekonomicznych na Szkole Głównej Handlowej.
mogły sugerować, że poseł ukończył doktorat. Biogram Wikipedii prawdopodobnie wprowadził w błąd dziennikarza Gazety Wyborczej, który w swoim artykule przedstawił go jako doktora ekonomii. Rzecz w tym, że Grzegorz Płaczek nie figuruje w ogólnodostępnym wykazie osób z tytułem doktora (co również prostowała Katarzyna Lipka z Fakenews.pl) i nawet jeśli rozpoczął studia doktoranckie to ich nie ukończył. Niestety takie wpadki zdarzają się dziennikarzom – i choć częścią ich pracy powinno być weryfikowanie źródeł to błędne sugestie na Wikipedii mogą potęgować problem.
Tego rodzaju zgrabnych zdań, które wyolbrzymiają osiągnięcia posła, jest więcej. Weźmy jeszcze chociażby ten:
W 2021 roku został prezesem Fundacji Nowe Spektrum
To oczywiście prawda, choć znów może sugerować, że posła Konfederacji wybrano na prezesa istniejącej wcześniej instytucji. Tymczasem lepiej byłoby napisać wprost, że poseł Płaczek założył fundację, a więc został jej prezesem – zaś ważnym elementem aktywności fundacji jest działalność wydawnicza w zakresie publikacji Grzegorza Płaczka o tematyce politycznej i społecznej. Warto też zwrócić uwagę, że fundacja zajmuje się propagowaniem treści krytykujących Światową Organizację Zdrowia.
Po przedyskutowaniu biogramu ze społecznością Wikipedystów wprowadziliśmy konieczne korekty. Obecnie pod hasłem „Grzegorz Płaczek” w Wikipedii (stan na 31.01.2024) można znaleźć informacje potwierdzone i opisujące właściwie życiorys polityka.
Temat jest jednak szerszy i nie dotyczy jednego polityka. Podobna dyskusja na temat biogramu toczyła się w kontekście posłanki Aleksandry Wiśniewskiej z Koalicji Obywatelskiej. Gdy posłanka Wiśniewska dopiero kandydowała, pojawił się jej biogram, wobec którego mieli zastrzeżenia Wikipedyści. Po niezbędnej korekcie hasło zostało przywrócone w poprawnej formie.
Co to oznacza dla nas, czytelników? Z pewnością powinniśmy zwracać uwagę na źródła i krytycznie podchodzić do informacji z Wikipedii – ponieważ, jak każde inne źródło, mogą zawierać błędy lub nieścisłości. Oczywiście krytycznego myślenia nie należy zastępować krytykanctwem – nie ulega wątpliwościom, że Wikipedia jest ogromnym zasobem wiedzy, a opracowanie ponad półtora miliona haseł przez wolontariuszy to chwalebne osiągnięcie. Wikipedię w grudniu 2024 roku odwiedziło 12,4 milionów polskich użytkowników. Największą siłą Wikipedii jest jej otwarty charakter – gdy zauważymy błąd to możemy zareagować i samodzielnie go poprawić. Z tej możliwości skorzystaliśmy w przypadku opisywanego biogramu Grzegorza Płaczka.
